"Praca Jarosława Wyrembaka jest bardzo dobrym przykładem połączenia w naukach prawnych trzech typów rozważań: teoretycznoprawnych, prawno-dogmatycznych oraz prawno-empirycznych. Te pierwsze skupiają się na problematyce wykładni prawa i na wyborze do dalszych badań jednego z możliwych w jej obrębie podejść. Autor skłania się ku językowej wersji wykładni przepisów i przekonująco uzasadnia swój wybór. W zakresie kwestii prawno-dogmatycznych badania Jarosława Wyrembaka wiążą się z analizą obowiązujących przepisów prawa karnego materialnego i procesowego odnoszących się do instytucji zasadniczej wykładni przepisów, do której przeprowadzania upoważniony jest w pewnych przypadkach Sąd Najwyższy. Trzeci, podstawowy nurt rozważań Autora ma charakter empiryczny. Koncentruje się bowiem wokół przeglądu znacznej liczby orzeczeń Sądu Najwyższego, w których zawarta została zasadnicza wykładnia przepisów prawa karnego. W oparciu o wyniki tego przeglądu Jarosław Wyrembak wyprowadza wnioski o charakterze ogólnym. Praca ta może mieć istotne znaczenie nie tylko dla akademickiej nauki prawa, ale także dla praktyki jego stosowania - przede wszystkim stosowania sądowego."

                                                                            Prof. dr hab. Piotr Winczorek

Rozdziały:

CZĘŚĆ I                19

Rozdział I. Zasadnicza wykładnia ustaw                                                21
1. Wstępne zastrzeżenia terminologiczne                                            21
2. Podstawy normatywne zasadniczej wykładni ustaw                        25
3. Przesłanki dopuszczalności zasadniczej wykładni ustaw                   31
4. Przedmiot zasadniczej wykładni                                                             40
5. Cel zasadniczej wykładni                                                                         43
6. Istota zasadniczej wykładni                                                                     52
7. Zastrzeżenia szczególne odnoszone do zasadniczej wykładni ustaw        61
8. Konsekwencje zasadniczej wykładni                                                     70

Rozdział II. Teoria wykładni autorstwa J. Wróblewskiego jako wyznacznik koncepcji pracy                78
1. Uwagi wprowadzające w problematykę wykładni                        79
2. Teoria wykładni autorstwa J. Wróblewskiego                                   87
A. Uwagi ogólne                                                                                  87
B. Język i jego charakterystyka                                                           89
C. Podstawowa typologia wykładni                                                   93
D. Teoretyczny model wykładni operatywnej.
Dyrektywy wykładni pierwszego i drugiego szczebla            96
E. Decyzja interpretacyjna i jej uwarunkowania                             99
3. Metoda językowa i jej dyrektywy według teorii
J. Wróblewskiego                                                                                 101
4. Negacja elementów teorii J. Wróblewskiego (w świetle twierdzeń wyznaczających kształt teorii wykładni autorstwa M. Zielińskiego)                                                              103
A. Omnia sunt interpretanda versus clara non sunt interpretanda                104
B. Język prawny przed językiem „ogólnym”                                 110
C. Kumulacja metod wykładni zamiast interpretatio cessat in claris                 114

Rozdział III. Metoda językowa i rezultaty jej użycia w ogólnej
teorii prawa (w świetle współczesnej literatury prawniczej)         118
1. Uwagi wstępne – interpretacja lingwistyczna, analiza lingwistyczna, metoda językowa                  118
2. Istota metody językowej                                                                     121
3. Pozycja metody językowej – ranga znaczeń tekstów prawnych identyfikowanych w rezultacie użycia metody językowej        131
A. Uwagi wprowadzające                                                                131
B. Priorytet (pierwszeństwo) metody językowej – priorytet (pierwszeństwo) znaczeń aktów normatywnych ustalanych na jej podstawie. Pozycja metody językowej w relacji do pozycji metod: systemowej i funkcjonalnej.
Rezultaty użycia metody językowej a rezultaty użycia metod: systemowej i funkcjonalnej. Poglądy doktryny           132
C. Możliwość odstępstw od rezultatów wynikających
z użycia metody językowej. Poglądy doktryny                         142
D. Priorytet metody językowej – priorytet rezultatów użycia metody językowej a praktyka stosowania prawa                 150

Rozdział IV. Wykładnia przepisów prawa karnego materialnego.
Istota i ranga metody językowej oraz rezultatów jej użycia w świetle literatury z zakresu prawa karnego materialnego i orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach karnych       153
1. Wykładnia przepisów prawa karnego materialnego – uwagi ogólne                                                                                     153
2. Istota metody językowej (stanowisko doktryny prawa karnego materialnego)                                                                       167
3. Pozycja metody językowej w zakresie wykładni przepisów prawa karnego materialnego (stanowisko doktryny prawa karnego). Ranga znaczeń tekstów prawnokarnych ustalanych na podstawie metody językowej         171
4. Wykładnia prawa, istota i pozycja metody językowej (oraz rezultatów jej użycia) w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach karnych                                                179

Rozdział V. Wykładnia prawa w kontekście zasady demokratycznego państwa prawnego i zasady nullum crimen sine lege (ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia metody językowej oraz rezultatów jej użycia)       188
1. Zasada demokratycznego państwa prawnego.
Proweniencja, istota, treść i status normatywny                          188
2. Zasada demokratycznego państwa prawnego a zasada nullum crimen sine lege          195
3. Zasada demokratycznego państwa prawnego a wykładnia prawa                               198
4. Zasada nullum crimen sine lege a wykładnia prawa                         211

CZĘŚĆ II.                                                                                                      225

Rozdział VI. Rzeczywista pozycja metody językowej oraz rezultatów jej użycia w zakresie zasadniczej wykładni przepisów wyrażających znamiona przestępstw.
Prezentacja badań                        227
1. Ekspozycja problemu badawczego. Cel, przedmiot
i zakres badań                   227
2. Podstawowa charakterystyka materiału badawczego.
Formalnoprawne, przedmiotowe oraz chronologiczne kryteria jego doboru    234
A. Kryterium formalnoprawne               234
B. Kryterium przedmiotowe                   235
C. Kryterium chronologiczne          240
D. Wykluczenia                                                                                  241
3. Materiał badawczy z punktu widzenia współczesnej refleksji naukowej. Koncepcja badań wobec spostrzeżeń nauki dotyczących uzasadnień orzeczeń sądowych           242
A. „Uzasadnienia zewnętrzne” i „uzasadnienia wewnętrzne” a realizowana koncepcja badań                        242
B. Dedukcyjne i niededukcyjne modele uzasadnień a realizowana koncepcja badań                                                   244
C. Kontekst heurezy i kontekst uzasadnienia a realizowana koncepcja badań                                                   246
D. Nauka o wykładni versus teoria argumentacji prawniczej a realizowana koncepcja badań                               249
4. Hipotezy badawcze                                                                             250
5. Metoda badawcza. Kwestionariusz badawczy.
Ustalenia badawcze                                                                             251
A. Prezentacja kwestionariusza. Podstawowa charakterystyka kwestionariusza                                                 252
B. Ustalenia co do sposobu prowadzenia badań (co do sposobu stosowania kwestionariusza)                           259

Rozdział VII. Analiza uchwał Sądu Najwyższego na podstawie opracowanego kwestionariusza badawczego                                  267

Rozdział VIII. Metoda językowa oraz rezultaty jej użycia a zasadnicza wykładnia przepisów wyrażających znamiona przestępstw – założenia teoretyczne i stan faktyczny.
Prezentacja otrzymanych wyników badań. Próba ich analizy oraz interpretacji. Ostateczne wnioski i rekomendacje                268
1. Rezultaty badań w zakresie weryfikacji zasadności przyjętych hipotez badawczych                                                       268
2. Katalog wskazywanych powodów dopuszczenia zasadniczej wykładni, zidentyfikowany na podstawie przeprowadzonych badań (w ramach przyjętych ustaleń badawczych)                    271
3. Wizja istoty oraz pozycji metody językowej (i rezultatów jej użycia), zrekonstruowana na podstawie przeprowadzonych badań                                                                 276
4. Próba analizy oraz interpretacji otrzymanych wyników badań                                                                                                     287
5. Spostrzeżenia i uwagi dotyczące praktyki zasadniczej wykładni czynione na podstawie analizy materiału badawczego (poza weryfikacją zasadności hipotez badawczych)       299
6. Rekomendacje pod adresem praktyki zasadniczej wykładni przepisów wyrażających znamiona przestępstw (i przepisów je dookreślających)                                     318
A. Rekomendacje formułowane w kontekście założonych hipotez badawczych                                                                    318
B. Rekomendacje formułowane na podstawie analizy materiału badawczego poza kontekstem wyznaczanym przez założone hipotezy badawcze         319
7. Ostateczne wnioski    320